πυξ

πυξ
πύξ ΝΑ
επίρρ. φρ. «πυξ (και) λαξ» — με γροθιές και κλοτσιές
αρχ.
1. με την πυγμή, με τη γροθιά («πὺξ μὲν ἐνίκησα Κλυτομήδεα», Ομ. Ιλ.)
2. ως προς την πυγμαχία («πὺξ ἀγαθὸς Πολυδεύκης», Ομ. Ιλ.)
3. φρ. «πὺξ ἔχω τοὺς δακτύλους» — έχω τα δάχτυλα σφιγμένα.
[ΕΤΥΜΟΛ. Το επίρρ. πὺξ (< *πύγ-ς, με επιρρμ. κατάλ. -ς, πρβλ. γνύξ, λάξ) αποτελεί πιθανότατα το ριζικό όνομα (πρβλ. το ερμήνευμα που παραδίδει ο Ησύχ. «πύξ
πυγμή, γρόνθος» όπου η λ. πύξ προβάλλεται ως όνομα) στο οποίο εμφανίζεται η μηδενισμένη βαθμίδα τής ΙΕ ρίζας *peuĝ- «μπήγω, τρυπώ, κεντώ» (με ηχηρό ουρανικό σύμφωνο, συγγενική τής ρίζας *peuk- «μπήγω, διαπερνώ», πρβλ. λ. πεύκη). Στην ίδια ρίζα (είτε ως ονοματικά είτε ως ρηματικά κατά την επικρατέστερη άποψη παράγωγα) ανήκουν τα ουσ.: πυγ-μή (πρβλ. στιγ-μή, ἀκ-μή), πυγ-ών, -όνος (πρβλ. ἀγκ-ών, λαγ-ών) και πύκ-της. Το ρηματικό θέμα τής ρίζας μαρτυρείται στο λατ. pu-n-go, pu-pugi «κεντώ, τρυπώ» και pūgio (πρβλ. και λατ. pug-il «παλαιστής», pugnus «γρονθιά», απ' όπου pugno, pugna). Εκτός τής Λατινικής, ωστόσο, σε καμιά άλλη γλώσσα δεν απαντά η ρίζα *peug- σε λ. δηλωτική πυγμής, γρονθιάς. Αντίθετα, η Γερμανική χρησιμοποιεί τον τ. fust «γρονθιά» που συνδέεται με τη ρίζα *penkwe τής λ. πέντε* και το επίθ. πᾶς* (πρβλ. χετιττ. panku «όλος»), γεγονός που οδήγησε ορισμένους να επιχειρήσουν τη σύνδεση τής οικογένειας τού πύξ με τα πᾶς και πέντε. Στη μτγν. Ελληνική με τη σημ. τών πύξ / πυγμή επικράτησε η λ. γρονθιά*].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • πύξ — with the fist indeclform (adverb) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • πυξ(ε)ών — ῶνος, ὁ, Α τόπος κατάφυτος με πύξους. [ΕΤΥΜΟΛ. < πύξος «είδος φυτού» + επίθημα (ε)ών (πρβλ. πυλ(ε)ών)] …   Dictionary of Greek

  • πύξ — γός, ἡ, Α η πυγή. [ΕΤΥΜΟΛ. Μεταγενέστερος τ. τής λ. πυγή] …   Dictionary of Greek

  • Fass ohne Boden — Pi Inhaltsverzeichnis 1 πάθει μάθος 2 Παθήματα μαθήματα …   Deutsch Wikipedia

  • λαξ — (Α λάξ) επίρρ. νεοελλ. φρ. «πυξ και λαξ» ή «πυξ λαξ» με γροθιές και με κλοτσιές («πυξ λαξ τόν έδιωξαν από το σπίτι») αρχ. με το πόδι, με τη φτέρνα (α. «λὰξ ἐν στἡθεσι βὰς ἐξέσπασε μείλινον ἔγχος», Ομ. Ιλ. β. «ἀθέῳ ποδὶ λὰξ ἀτίσης», Αισχύλ.).… …   Dictionary of Greek

  • List of Greek phrases — List of Greek Phrases/ProverbsContents *Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω *See also NOTOC Αα (h)a ;Apolytonic|γεωμέτρητος μηδεὶς εἰσίτω: Ageōmetrētos mēdeis eisitō .: Let no one without knowledge of geometry enter . Motto over the… …   Wikipedia

  • Pyx Lax — (греч. Πυξ Λαξ; от древнегреческого выражения «Pyx lax dontax»  пинками и кулаками)  греческая рок группа, игравшая в стиле фолк рок. Была создана в 1989 г. в Афинах (Греция). Основатели: Филиппос Пляцикас (р. 1967), Бабис Стокас… …   Википедия

  • CASTOR — I. CASTOR Cursor velocissimus. Pausan l. 3. II. CASTOR Historicus Rhodius, floruit sub Iulii Caesatis principatu, quem aliqui Galatam vocârunt, quia in Galatiâ vixerit. Putat Vossius, hunc eundem esse cum eo, cuius meminit Plin. loc. cit.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • πας — (I) πάσα, παν / πᾱς, πᾱσα, πᾱν, αιολ. τ. αρσ. παῑς, θηλ. παῑσα, αρκαδ. τ. θηλ. πάνσα, λακων. τ. θηλ. πἆἁ, ΝΜΑ (αντων.) Ι. ΚΛΙΣΗ: 1. στον εν. α) γεν. παντός, πάσης, παντός. β) δοτ. παντί, πάση, παντί γ) (αιτ.) πάντα, πᾱσαν, πᾱν, αρσ. και πᾱν 2.… …   Dictionary of Greek

  • Geflügelte Worte (Antike) — Alpha und Omega, Anfang und Ende, kombiniert zu einem Buchstaben Diese Liste ist eine Sammlung alt und neugriechischer Phrasen, Sprichwörter und Redewendungen. Sie beschreibt ihren Gebrauch und gibt, wo möglich, die Quellen an. Graeca non… …   Deutsch Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”